Tarım İşletmelerinde Risk Yönetimi ve Kooperatif Ortaklığı İlişkisinin İncelenmesi: Antalya İli Örneği
Özet
Tarımın doğası gereği, çiftçi planlarını yaparken her konuda tam bilgiye sahip bir ortam bulamaz. Çiftçi ürünü bugün üretir, ancak istediği veya planladığı zaman satamaz. Üretimin başlamasıyla satış zamanı arasında koşullar çok değişik olabilir. Örneğin fiyatlar değişebilir, pazarda beklenen fiyat oluşmayabilir ve kötü hava koşulları ürün kayıplarına neden olabilir. Dolayısıyla gelecekle ilgili karar almak zorunda olan çiftçi belirtilen faktörlerden etkilenmektedir. Bu nedenle, tarımsal üretimde var olan risk kaynaklarının bilinmesi ve uygulanacak risk yönetimi stratejilerinin belirlenmesi oldukça önemli konular olarak ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada, Antalya ilinde tarımsal amaçlı kooperatife ortak olan ve ortak olmayan üreticilerin üretim sürecinde karşılaştıkları riskler ve bu risklere karşı uyguladıkları risk yönetimi stratejilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda, Antalya ilinin ilçelerine ait köylerde Aralık 2018- Mart 2019 döneminde, tarımsal amaçlı kooperatife ortak olan 40, ortak olmayan 40 üretici olmak üzere toplam 80 işletmede üreticilere anket uygulanmıştır. Çalışmada, öncelikle üreticilerin sosyo-ekonomik özellikleri incelenmiş, daha sonra tarımsal üretimde karşılaştıkları risk kaynakları ve uyguladıkları risk yönetimi stratejileri ortaya konulmuştur. Üreticilere göre risk kaynakları ve stratejileri beşli likert ölçeği ile değerlendirilmiştir. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre; işletmelerde üreticilerin %52,5’inin 50 yaş ve üzerinde olduğu, ortalama deneyim sürelerinin 27 yıl olduğu belirlenmiştir. İşletmeler genel olarak değerlendirildiğinde, üreticilerin karşılaştıkları en önemli risk kaynakları ürün fiyatlarındaki değişiklikler, girdi maliyetlerindeki değişiklikler, bitki hastalıklarından ve bitki zararlılarından dolayı verim düşüklüğü, ülkenin ekonomik durumundaki değişimler olarak sıralanmıştır. Üreticilerin bu risklere karşı uyguladıkları risk yönetimi stratejileri ise harcamaları planlamak, mümkün olduğunca en düşük maliyetle üretim yapmak ve geçmiş dönem ürün fiyatları hakkında bilgi sahibi olmaktır.
